بررسی رابطه شاخص های توسعه انسانی در ایران با درآمد حاصل از صادرات نفت

چکیده : در جهان صنعتی پرشتاب امروز ،کشورها ی صنعتی و فراصنعتی با چنان رشدی توسعه می یابند که کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه ناگزیر می بایست جهت جبران عقب ماندگی ها و نیز دستیابی به تکنولوژی های برتر روز دنیا به همان مسیر توسعه ادامه داده و یا حداقل به شاخص هایی دست یافته یا توجه نمایند که مشخصه اصلی توسعه انسانی را داشته باشد که از سال 1990 جایگزین رتبه بندی قبلی رشد و توسعه کشور ها شده وهمه ساله با لحاظ نمرات و امتیاز های لازم در واقع اقدام به صدور کارنامه کشور ها می نماید و با توجه به وضعیت بهداشتی ،سلامت ،امید به زندگی و تولید ناخالص داخلی سرانه که بصورت زنجیر وار به دهها شاخص دیگر متصل و وابسته می باشداقدام به شناسایی وضعیت توسعه کشورها می نمایند . در این پژوهش ضمن بررسی شاخص های توسعه انسانی که از سه شاخص عمده امید به زندگی ،آموزش و تولید ناخالص داخلی سرانه تشکیل یافته وبا توجه به وضعیت اقتصادی کشورهای تک محصولی و نفت خیز که عمده درآمدشان از فروش و صادرات نفت خام می باشد به بررسی رابطه وضعیت اقتصادی ، بودجه و تامین ارزکشورایران با درآمدهای نفتی پرداختیم ودر تحلیلهای صورت گرفته معلوم گردید که ارتقاء شاخص های توسعه انسانی رابطه مثبت و نزدیکی با درآمدهای نفتی داشته و این توسعه با توجه به گذشت زمان و توسعه زیر ساختهای سلامت طی دو دهه بدست آمده و با درآمدهای غیر نفتی و تولیدات داخلی و درآمد ناخالص ملی نیز رابطه مثبت و ارتباط مستقیمی دارد و نمی توان از تاثیر انکارناپذیر درآمدهای نفتی در تولیدات و کارکرد سایر بخش های اقتصادی ایران چشم پوشی نموده و آنرا نادیده گرفت و به جرات می توان گفت که تمامی بخش های اقتصادی ایران به نوعی با درآمدهای نفتی عجین شده و تاثیر بسیار ی از آن گرفته است .ولی ذکر این نکته ضروریست که تاثیر درآمدهای نفتی بر ارتقاء شاخص های توسعه انسانی در ایران به اندازه تاثیر درآمدهای کشور های غیر نفتی هم رده با ایران از نظر درآمد سرانه ،ولی با اقتصاد مبتنی بر صنعت نیست . در انتها ی پژوهش به این نتیجه رسیدیم که جهت ارتقاء هرچه بیشتر شاخص های توسعه انسانی باید درآمدهای نفتی را به عنوان پلی در نظر بگیریم که با استفاده از آن بتوانیم به توسعه زیر ساخت های اقتصادی کمک کنیم ،تا به اهداف مهمی چون کاهش وابستگی کشورو کاهش وابستگی بودجه و تامین ارز به درآمدهای نفتی دست یابیم که این مهم می تواند زیر بنای یک ساختار صنعتی و کشاورزی با استقلال از درآمدهای مذکور باشد تا زمینه یک اقتصاد خارج شده از حالت تک محصولی به دنیای صنعتی توسعه یافته ،توام با فن آوری های نوین روز و پیشرفته را فراهم نماید که این تنها گزینه پیشرفت و توسعه همه جانبه و از جمله توسعه انسانی است و تنها راهی است که حتی کشورهای فقیر از لحاظ منابع طبیعی ولی توسعه یافته در پیش گرفته و به موفقیت های بسیار چشم گیری دست یافته اند.